Εάν επιθυμούμε να βγούμε από την αιθαλομίχλη,
οφείλουμε να αναζητήσουμε την –κακόβουλη- ορθολογικότητα πίσω από το
φαινομενικά παράλογο μέτρο της εξίσωσης φόρου πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης,
να δούμε ποιος τέλος πάντων μας σκοτώνει καθημερινά και γιατί ακριβώς. Πρώτα
όμως, δυο λόγια για το μέτρο.
Η πολιτική της εξίσωσης του φόρου πετρελαίου
θέρμανσης και κίνησης φαίνεται εκ πρώτης όψεως να στερείται κάθε
ορθολογικότητας. Επιβάρυνε τον οικογενειακό προϋπολογισμό σε συνθήκες κρίσης,
όπου το ζητούμενο είναι η κατανάλωση. Προκάλεσε σωρεία τραγωδιών με ανθρώπινα
θύματα. Στέρησε τη θέρμανση από χιλιάδες ανθρώπους. Δεν άγγιξε –αν δεν ωφέλησε-
το λαθρεμπόριο, αφού το ναυτιλιακό πετρέλαιο εξακολουθεί να απολαμβάνει ειδικό
καθεστώς. Απειλεί τον δασικό πλούτο με την κατακόρυφη αύξηση της οργανωμένης
λαθροϋλοτομίας. Έπληξε άμεσα τη δημόσια υγεία με την επανεμφάνιση του τραγικού
φαινομένου της αιθαλομίχλης, το οποίο μέχρι πρότινος γνωρίζαμε μόνον από τις
περιγραφές του Λονδίνου του 19ου αιώνα. Και τέλος: απέτυχε
εισπρακτικά, μειώνοντας αντί να αυξήσει τα κρατικά έσοδα, λόγω της πτώσης της
κατανάλωσης (600 εκατ. ευρώ υστέρηση φέτος με βάση τα επίσημα στοιχεία του
Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους). Στα σχετικά νούμερα θα πρέπει να
συνυπολογισθούν οι απώλειες για τον προϋπολογισμό από το επίδομα θέρμανσης και
τη μείωση στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος προς αντιμετώπιση της αιθαλομίχλης.
Ο –σε πρώτο επίπεδο- εξόφθαλμος παραλογισμός του
μέτρου είναι τέτοιος που έφερε δεκάδες χιλιάδες πολίτες στους δρόμους στη
βόρεια Ελλάδα, στερείται νομιμοποίησης ακόμη και στα πλέον καθεστωτικά ΜΜΕ και
–εσχάτως- οδήγησε ομάδα σαρανταενός βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας να ζητήσουν
την απόσυρσή του. Μιλάμε δηλαδή για μέτρο που κατορθώνει κάτι σπάνιο στην
ιστορία της μετεμφυλιακής Ελλάδας, να κάνει σημαντικό κομμάτι της Δεξιάς να
συμφωνήσει με την Αριστερά. Αν οι βουλευτές της Δεξιάς και της Αριστεράς
συζητούσαν για τη θεωρία της εξέλιξης, θα είχαν μικρότερες πιθανότητες
συμφωνίας. Πρόκειται δηλαδή για αποτυχία που ανήκει πλέον στην τάξη του
επιστημονικού δεδομένου. Και παρόλα αυτά, δεν αποσύρεται.
Αν όμως κοιτάξουμε τι πέτυχε το μέτρο, ίσως τελικά
να καταλάβουμε γιατί τόση επιμονή, και το μοναδικό πράγμα που πέτυχε ήταν η κατά
80% μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου (μελέτη ΙΟΒΕ). Δικαιούμαστε λοιπόν να υποθέσουμε
ότι, πιθανότατα, ο κύριος στόχος ήταν ακριβώς η μείωση της κατανάλωσης
πετρελαίου. Γιατί όμως να επιδιώκεται τόσο σθεναρά η μείωση της κατανάλωσης
πετρελαίου και ποιος την επιδιώκει; Θα βάλω μερικές τελίτσες και θα τις
ενώσουμε.
Πρώτον, από το 2000 υπάρχει κάτι που λέγεται «Πράσινη
Βίβλος-Προς μία ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού
εφοδιασμού»[i].
Όπως φαίνεται και από το υπόλοιπο του τίτλου, το παλιόχαρτο τούτο δεν ονομάζεται
πράσινο λόγω του οικολογικού του χαρακτήρα αλλά γιατί « green paper» στα αγγλικά σημαίνει μια κυβερνητική αναφορά που προετοιμάζει την αλλαγή
νομοθεσίας. Όπως ομολογείται, άλλο είναι το αντικείμενο της εν λόγω έκθεσης: «Η
παρούσα Πράσινη Βίβλος προέκυψε ως αποτέλεσμα της εξής διαπίστωσης: ότι αυξάνει
ανησυχητικά η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης», κάτι που αντιμετωπίζεται ως
σύνθετο γεωπολιτικό και οικονομικό[ii]
πρόβλημα και πολύ λιγότερο ως περιβαλλοντικό πρόβλημα. Άλλωστε, όπως θα δούμε,
προκρίνονται ως λύσεις, μεταξύ άλλων, τόσο ο άνθρακας όσο και η ξυλεία, που
καθόλου δεν μειώνουν τις εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα.
Πιο συγκεκριμένα. Για τα ορυκτά καύσιμα
αναφέρονται τα εξής: «Για τον γαιάνθρακα, η διεθνής αγορά μπορεί να θεωρηθεί
ανταγωνιστική, για το πετρέλαιο μπορεί να θεωρηθεί ότι στη διεθνή αγορά
δεσπόζει ένα καρτέλ και για το φυσικό αέριο μπορεί να θεωρηθεί ότι η κατάσταση
είναι ιδιόμορφη, χαρακτηριζόμενη από τοπικά ολιγοπώλια, με συμπεριφορά καρτέλ,
στα οποία οι τιμές προσδιορίζονται από την αγορά πετρελαίου». Ομολογείται συνεπώς
ότι η ΕΕ δεν μπορεί να βασιστεί στα ορυκτά καύσιμα για να διαχειριστεί την
ενεργειακή της εξάρτηση και γίνεται και μια ιεράρχηση των ορυκτών καυσίμων,
όπου τη χειρότερη θέση παίρνει, τί άλλο, το πετρέλαιο. Για να αντικατασταθεί το
πετρέλαιο και σταδιακά και το φυσικό αέριο, προτείνεται ένα μείγμα ενεργειακής
πολιτικής που βασίζεται σιωπηρά στον λιθάνθρακα, πιο φωναχτά στην πυρηνική
ενέργεια και τέλος στην ανάπτυξη των «ανανεώσιμων» πηγών ενέργειας. Ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας είναι τα φωτοβολταϊκά με τα οποία γεμίσαμε προσφάτως τον τόπο,
τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια που το ελληνικό κράτος επιχειρεί να φτιάξει σε κάθε
χωριουδάκι και –βεβαίως- «η ξυλεία θέρμανσης». Ναι, αναφέρεται επί λέξει ως λύση η ξυλεία θέρμανσης.
Δεύτερον, ότι η πολιτική αυτή απαγκίστρωσης από το
πετρέλαιο και δευτερευόντως το φυσικό αέριο εφαρμόζεται ήδη πανευρωπαϊκά, για
λόγους που δεν είναι πρωτίστως οικολογικοί αλλά οικονομικοί και γεωπολιτικοί, υποδεικνύεται
και από την «απελπισία» των αντίστοιχων επιχειρηματικών κύκλων. Την Παρασκευή
11 Νοεμβρίου, 10 ευρωπαϊκοί γίγαντες που αντιπροσωπεύουν το 50% της ευρωπαϊκής
ενέργειας συναντήθηκαν στις Βρυξέλες για να δηλώσουν τη δυσαρέσκειά τους,
ιδιαίτερα για το «αδιέξοδο» στο οποίο βρίσκεται η αγορά φυσικού αερίου, λόγω
του ανταγωνισμού από τις επιδοτούμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από τον
άνθρακα. Όπως σημειώνουν μάλιστα, οι εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν
κατά 2.4% μεταξύ 2011 και 2012, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των βρετανικών και
γερμανικών εργοστασίων παραγωγής ενέργειας με καύσιμο τον άνθρακα.[iii]
Από τι θορυβήθηκαν άραγε οι γίγαντες της ενέργειας
και δη του αερίου, η τιμή (και άρα και η κατανάλωση και τα κέρδη) του οποίου συνδέεται
με την τιμή του πετρελαίου; Πιθανότατα από μια έκθεση της Κομισιόν, η οποία
προηγήθηκε μόλις ένα μήνα και η οποία προτείνει αύξηση του φόρου στο πετρέλαιο
κίνησης (που θα συμπαρασύρει ανοδικά και το πετρέλαιο θέρμανσης και το αέριο)
όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για Ισπανία, Ιταλία, Λετονία, Πορτογαλία και
Βρετανία.[iv]
Αυτό έχει επιπρόσθετο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι η Βρετανία είναι ο βασικότερος
παραγωγός πετρελαίου της ΕΕ, δεν είναι καν στο ευρώ και σίγουρα δεν είναι εξαρτημένη χώρα που γίνεται «προσπάθεια να
τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός της και να συμβιβαστεί με τη φτωχοποίηση» (όπως περίπου
λένε όλες οι αναλύσεις της Αριστεράς αυτή τη στιγμή).
Τρίτον. Τί ενθαρρύνει η κυβέρνηση για την
αντιμετώπιση της αιθαλομίχλης; Τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος. Τί πωλείται το
2014; Η ΔΕΗ που βασίζεται –μην ξεχνιόμαστε- στον άνθρακα και τα υδροηλεκτρικά.
Ποιος θα την αγοράσει; Διεθνείς ενεργειακοί γίγαντες σε συνεργασία με εγχώριους
ομίλους, π.χ. Βαρδινογιάννης, Λάτσης, Μυτιληναίος, Μπόμπολας.
Εν κατακλείδι. Το φαινομενικά ανορθολογικό μέτρο
εξίσωσης του φόρου πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης φαίνεται τελικά να
«λειτουργεί» στο πλαίσιο της γενικότερης ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ, η οποία
κινείται στην κατεύθυνση απαγκίστρωσης και από το φυσικό αέριο αλλά πρωτίστως
από το πετρέλαιο. Πρόκειται δηλαδή μάλλον για μέτρο διαρθρωτικού χαρακτήρα που
βγάζει νόημα στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προστατευτισμού και βγαίνει –υπό αυτή
την έννοια και μόνο- εκτός του γνωστού νεοφιλελεύθερου κάδρου, για να καταλήξει
όμως και πάλι να γεμίσει τις γνωστές διεθνείς και εγχώριες τσέπες κάνοντας
ταυτόχρονα τη χώρα πιο «ανταγωνιστική». Το τι σχέση ακριβώς μπορεί να έχουν
αυτά τα συμφέροντα με τον τρόπο και τη στιγμή εφαρμογής της πολιτικής αυτής στην
Ελλάδα, την περίοδο που προετοιμάζεται η πώληση της ΔΕΗ και η «απελευθέρωση»
της ελληνικής αγοράς ενέργειας, μόνον η συγκυβέρνηση είναι σε θέση να γνωρίζει.
Ιανουάριος 2014
Σιαμανδούρας Σωτήρης
[i] «Πράσινη Βίβλος -Προς μία ευρωπαϊκή
στρατηγική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού», [ηλ. έκδ.]: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52000DC0769:EL:HTML.
[ii] Οι ρυθμοί ανάπτυξης των ευρωπαϊκών
χωρών που βασίζονται στην εισαγωγή πετρελαίου επηρεάζονται άμεσα από τη διακύμανση
της τιμής του. Βιαστικά και ενδεικτικά παραπέμπω σε άρθρο του προηγούμενου
Απρίλη από τo http://www.iefimerida.gr : http://goo.gl/HJHcFZ.
[iii] Paris
Gilles, «Les géants européens de l’énergie plaident la cause du gaz à Bruxelles »,
Le Monde, [ηλ.εκδ.] :http://www.lemonde.fr/economie/article/2013/10/11/les-geants-europeens-de-l-energie-plaident-la-cause-du-gaz-a-bruxelles_3494147_3234.html.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου