Κείμενο γραμμένο προεκλογικά για τη "Βαβυλωνία". Γίνεται καθημερινά ολοένα και πιο επίκαιρο.
Με τον ΣΥΡΙΖΑ ασχοληθήκαμε στο προηγούμενο τεύχος.
Και με τις εκλογές να πλησιάζουν, όλα τα κομμάτια είναι καλά σφηνωμένα στη θέση
τους και ελάχιστα μπορούμε να παρέμβουμε στις εξελίξεις για το επόμενο χρονικό
διάστημα. Επιπλέον, το πολιτικό παιχνίδι έχει πλέον τόσους αγνώστους που είναι
παρακινδυνευμένη κάθε πρόβλεψη. Όταν το παιχνίδι ξεφεύγει από τους κανόνες
δημοκρατικού ελέγχου και διαφάνειας, όταν ξεφεύγει από τα χέρια του λαϊκού
παράγοντα, και παίζεται σε διαδρόμους και κλειστές αίθουσες, τότε παίζεται με
τους όρους της σχολής του Σικάγο: τους κανόνες τους βάζει ο δεσμοφύλακας και οι
φυλακισμένοι που δεν καταδίδουν χάνουν με μαθηματική ακρίβεια. Το μοναδικό αντίδοτο σε αυτή τη λογική είναι ένα παίγνιο όπου τους
κανόνες τους βάζουν οι φυλακισμένοι, εμείς οι ίδιοι συλλογικά. Μόνο σε αυτές
τις συνθήκες -ανοιχτές, δημοκρατικές, συλλογικές- κερδίζει η συνεργασία τις
ατομικές επιλογές. Περιορισμένοι στον ρόλο του φυλακισμένου, δεν μπορούμε να
έχουμε άποψη, γιατί δεν έχουμε συνολική εικόνα, και οι απόψεις μας δεν έχουν
κάτι να εκφράσουν πέρα από την αγωνία του παίκτη. Έχουν δηλαδή ψυχολογική αξία
και δείχνουν απλώς τις προτιμήσεις του καθενός. Αυτό δεν αλλάζει μέχρι ν’
ανοίξουμε πάλι, συλλογικά, τον δημόσιο χώρο. Συνεπώς, ένα –τόσο σύντομο-
κείμενο για τις συνέπειες της κατάστασης της εσωκομματικής δημοκρατίας στη
σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τα κοινωνικά κινήματα, μόνο ως υποσημείωση μπορεί να
θεωρηθεί, υποσημείωση για το μέλλον, υπόμνηση που μπορεί και ποτέ να μη βρει
παραλήπτη.
Το κύριο πολιτικό διακύβευμα των εκλογών είναι
–πράγματι είναι- η δημοκρατία στη χώρα αλλά και στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και
αποτελεί, ως αίτημα, την κύρια συγκολλητική ουσία των δυνάμεων που στηρίζουν
τον ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, ενώ η «δημοκρατία», ως αφηρημένο αλλά και υλικό σημαίνον,
αποτελεί στην παρούσα συγκυρία ένα ικανοποιητικό σημείο σύγκλισης για τις
ετερογενείς κοινωνικές δυνάμεις που συγκροτούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως ηγεμονικό πόλο
εξουσίας, η έτσι δομημένη ηγεμονική τάξη είναι καταδικασμένη να βρίσκεται
διαρκώς υπό αίρεση.[i] Με απλά λόγια, σε
περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ανοίγει μπροστά μας κανένα βασίλειο της
ελευθερίας αλλά ο δημόσιος χώρος ως πεδίο σύγκρουσης των επιμέρους κοινωνικών
συμφερόντων, τα οποία η επίκληση της «δημοκρατίας» μόνο εντελώς πρόσκαιρα και
επιφανειακά μπορεί να συνενώσει. Πίσω από το πλήθος που θα αθροιστεί στις
κάλπες στις 25 Γεννάρη σοβούν ανεπίλυτες οι αντιθέσεις των κοινωνικών τάξεων,
οι νέες φαντασιακές σημασίες που κομίζει η οικολογία, η οριζόντια και ανοιχτή
λογική των χειραφετητικών κινημάτων. Οι αντιθέσεις αυτές, οι ελπίδες και τα
οράματά μας, είναι το πραγματικό περιεχόμενο πίσω από το αφηρημένο σημαίνον.
Αυτό το πραγματικό περιεχόμενο θα κληθούμε να υπερασπιστούμε. Το ερώτημα είναι
ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος.
Η προφανής και κατ’ εμέ
βέλτιστη θεωρητικά απάντηση σε μια τέτοια κατάσταση θα ήταν από μέσα. Σε ένα
κόμμα των μελών, κόμμα με μηχανισμούς δημοκρατικού ελέγχου όλων των αιρετών,
κόμμα με ανακλητότητα, με κυκλική εναλλαγή, με οριζόντια επικοινωνία, κόμμα με
ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τα κοινωνικά κινήματα, κόμμα της εν
σώματι δημοκρατίας, κόμμα που να παράγει την ενότητα μέσα από την πολλαπλότητα,
την ενότητα θεωρίας και πράξης, «βάσης» και «κορυφής», κόμματος και
εργαζομένων. Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τέτοιο κόμμα. Είναι ένα κόμμα
πυραμιδοειδές και προσωποκεντρικό, όπου ακόμη και οι ρητές, συλλογικές,
συνεδριακές αποφάσεις, ακόμη και το ίδιο το καταστατικό, τίθενται διαρκώς υπό
αίρεση χωρίς τα κομματικά μέλη να διαθέτουν ουσιαστικό τρόπο παρέμβασης. Στις
συνθήκες αυτές, με αυτή την κομματική αρχιτεκτονική, η εσωκομματική δημοκρατία
περιορίζεται σε ιδιότυπο lobbying, όπου τον λόγο έχουν περίπου ανεξέλεγκτα ορατά και μη κέντρα εξουσίας
εντός και εκτός κόμματος.
Αυτή η κομματική αρχιτεκτονική δεν επιτρέπει στα
επιμέρους περιεχόμενα να αμφισβητήσουν ουσιαστικά την παγιωμένη εντός του
ηγεμονικού σχηματισμού ιεράρχηση, λειτουργεί κατασταλτικά, πειθαρχεί την
κομματική βάση και διακινδυνεύει να καταναλώσει αντί να απελευθερώσει τις
συσσωρευμένες δυναμικές. Κινδυνεύουμε δηλαδή να έχουμε το αντίστροφο από το
επιθυμητό αποτέλεσμα: αντί η εκλογική νίκη να οδηγήσει σε ένα καθεστώς
πλουραλιστικής δημοκρατίας υπό την ηγεμονία του λαϊκού παράγοντα, υπό τον
αστερισμό των κινημάτων, αυτό που συμβαίνει είναι οι λαϊκές επιθυμίες και ο
κινηματικός πλούτος να καταναλώνονται θεαματικά για την εδραίωση μιας νέας
εξουσίας που, μέσα από την ετερογένειά της, παράγει μια ομογενοποιητική
κυριαρχία.[ii]
Με απλά λόγια, στο πλαίσιο αυτό, οι επιμέρους διαφορές, ο πλούτος των εμπειριών
και των νοημάτων που συγκροτούν το αριστερό αξιακό φορτίο, μετατρέπονται σε
ευκόλως διαχειρίσιμο πολτό, σε αδρανές υλικό, σε απλό έρμα για τη σταθεροποίηση
μιας «προοδευτικής και δημοκρατικής» διακυβέρνησης, που να μην εκφράζει
πραγματικά καμία από τις επιμέρους δυνάμεις που συγκρότησαν αρχικά τον
ηγεμονικό φορέα. Είναι αυτό που αναφέρεται συχνά ως «αποϊδεολογικοποίηση»,
διαδικασία που πετάει τις εντός του ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις έξω από την πάλη που
εκτυλίσσεται γύρω από τις φαντασιακές σημασίες. Με άλλα λόγια, με την παρούσα
κομματική αρχιτεκτονική, τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα στο
κόμμα και στις ιδέες τους.
Ταυτόχρονα, η διαμεσολάβηση της επικοινωνίας
ανάμεσα στη «βάση» και στην «κορυφή» έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω
διαμεσολάβηση της επικοινωνίας ανάμεσα στο κόμμα και στην κοινωνία. Η
αυτονόμηση των ηγετικών ομάδων εντός του κόμματος συνοδεύεται από την
αυτονόμηση του κόμματος σε σχέση με τις κοινωνικές ομάδες τις οποίες υποτίθεται
ότι εκπροσωπεί. Οι τόποι της διαχωρισμένης εξουσίας πολλαπλασιάζονται μεταδοτικά
αλλοτριώνοντας το κόμμα από την κοινωνία, κι ακόμη περισσότερο θ’ αλλοτριώσουν
την όποια κυβέρνηση και από το κόμμα και από την κοινωνία. Αυτή είναι μια
διαδικασία που αναπόφευκτα δημιουργεί πολλαπλά σημεία έντασης και οι εντάσεις
συσσωρεύονται στους αρμούς. Τα πρώτα σημεία που υποφέρουν, τα σημεία που
υποφέρουν ήδη και που θα υποφέρουν ακόμη περισσότερο σε μία κυβέρνηση με τέτοια
χαρακτηριστικά, είναι οι δίαυλοι ανάμεσα στα κοινωνικά κινήματα και στο κυβερνών
πλέον κόμμα. Με απλά λόγια, τα μέλη του
ΣΥΡΙΖΑ που τόσα χρόνια ήταν οργανικό κομμάτι των κινημάτων και πατούν με το ένα
πόδι στο κόμμα και με το άλλο στην κοινωνία, θα αναγκαστούν να επιλέξουν: ή με
το κόμμα ή με τα κινήματα.
Επιπλέον, αυτή τη στιγμή, στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ,
οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις εκφράζουν έναν μπολσεβικισμό παλαιάς κοπής
που καμία σχέση δεν έχει με το ελευθεριακό πρόταγμα για καθολική ελευθερία και
ισότητα, ούτε βεβαίως και με τα σύγχρονα κινήματα χειραφέτησης και με το αίτημα
για μια «δημοκρατία των από κάτω», όπως αυτά εκφράστηκαν ιδιαίτερα στις
πλατείες το 2011. Ο μπολσεβικισμός το 2015 εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του και
μόνο.
Συνεπώς, υπάρχουν αυτή τη στιγμή σημαντικές για τα
κινήματα δυνάμεις που θα κινδυνεύσουν στο επόμενο διάστημα να συντριβούν
ανάμεσα στις μυλόπετρες του κυβερνητισμού και του ταυτοτικού ναρκισσισμού, αφού
οι δυνατότητες εσωκομματικής πάλης έχουν εξανεμιστεί μαζί με την εσωκομματική
δημοκρατία. Η πορεία των κοινωνικών κινημάτων, η διάνοιξη και υπεράσπιση του
δημόσιου χώρου στο ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο
βαθμό από την αντοχή αυτών των δυνάμεων, από την προσήλωσή τους στην υπέρβαση
της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας –προσήλωση που αυταπόδεικτα κλονίζεται- και
από τη δυνατότητα των εκτός των τειχών να δουν τις δυνάμεις αυτές ως κομμάτι
της λύσης και όχι του προβλήματος, να τις αποδεσμεύσουν αντί να τις
εγκλωβίσουν, να υπερασπιστούν τους ενδιάμεσους χώρους και χρόνους, τους
μοναδικούς όπου θα υπάρξει οξυγόνο στο επόμενο διάστημα.
Σιαμανδούρας Σωτήρης
12/1/2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου